yaklaşma (mukarabe) fiilleri + isim cümlesi

yaklaşma (mukarabe) fiilleri + isim cümlesi

kâde, isim cümlesinin başında kullanılan ve yaklaşma ifade eden işlevsel bir fiildir.

mukarabe fiilleri de isim cümlesinin mübteda ve haber öğelerini kendilerine malzeme olarak kullanır. Fakat mukarabe fiillerinin haber öğesi, sadece muzari fiilli fiil cümlesi olabilir.
yani KÂDE+MÜBTEDA+Muzari Fiilli Fiiil Cümlesi formülü kullanılır. Fakat, mübteda öğesine KÂDE'nin İSMİ, haber öğesine de KÂDE'nin HABERİ adı verilir. Kâde'nin haberi, normalde mansup bir öğedir ama mansup olduğunu gösteren herhangi bir alamet/hareke içermez, çünkü kâde'nin haberi muzari fiilli fiil cümlesi gelir ve C'ler, mahallen irap edilir.

"KÂDE+MÜBTEDA+Muzari Fiilli Fiiil Cümlesi": Türkçeye "...eyazdı, neredeyse oldu, az kalsın oluyordu" gibi tercüme edilebilir.
Muzari siyga kullanılacak olursa, bu durumda Türkçeye "....neredeyse oluyor, az kaldı olacak" şeklinde tercüme edilebilir. Haber olarak gelen eylemin, gerçekleşmeye YAKLAŞTIĞI ifade edilir. Dolayısıyla tercümemizde, Türkçede eylemin gerçekleşmeye yüz tuttuğunu ifade eden "nerdeyse, hemen hemen, az kalsın, ...üzere" gibi sözcükleri kullanmamızda herhangi bir sakınca yok.

1) كَادَ الطِّفْلُ يَسْقُطُ مِنَ الشُّرْفَةِ. : كَادَ الطِّفْلُ أَنْ يَسْقُطَ مِنَ الشُّرْفَةِ.

2) يَكَادُ الطِّفْلُ يَسْقُطُ مِنَ الشُّرْفَةِ. : يَكَادُ الطِّفْلُ أَنْ يَسْقُطَ مِنَ الشُّرْفَةِ.

3) أَوْشَكَ الطِّفْلُ يَسْقُطُ مِنَ الشُّرْفَةِ. : أَوْشَكَ الطِّفْلُ أَنْ يَسْقُطَ مِنَ الشُّرْفَةِ.

4) يُوشِكُ الطِّفْلُ يَسْقُطُ مِنَ الشُّرْفَةِ. : يُوشِكُ الطِّفْلُ أَنْ يَسْقُطَ مِنَ الشُّرْفَةِ.

5) كَرَبَ الْمَطَرُ أَنْ يَنْهَمِرَ. كَرَبَ الْمَطَرُ يَنْهَمِرُ.

6) كَانَ عَلَى الْأَرْضِ ثَلْجٌ. كِدْتُ أَقَعُ عَلَى الْأَرْضِ.

7) لَا نَخْرُجْ مِنَ الْبَيْتِ. لَا يَكَادُ الْمَطَرُ يَنْزِلُ.

1, 3) Çocuk, balkondan düşeyazdı (neredeyse düşüyordu/az kalsın düşüyordu).

2, 4) Çocuk, balkondan neredeyse düşüyor/neredeyse düşecek / az kalsın düşecek).

5) Yağmur, neredeyse yağdı / yağayazdı.

6) Yerde kar vardı. Yere düşeyazdım (nerdeyse yere düşüyordum).

7) Bu saatte evden çıkmayalım. Yağmur, nerdeyse yağacak (yağmak üzere).

Mukarabe fiillerinin haber öğesi, muzari fiilli fiil cümlesi olur. Muzari fiilin başına EN getirilebilir. Anlamında herhangi bir değişiklik olmaz ama EN'den sonra gelen muzari fiil, mansûp olur.

EN'in hem mazi hem de muzarisi kullanılan EVŞEKE ile birlikte kullanımı fazla, hem mazi hem de muzarisi kullanılan KÂDE ve sadece mazi siygası kullanılan KERABE ile kullanımı ise azdır.

Aralarında anlam açısından herhangi bir farklılık bulunmamaktadır. Mukarabe anlamında EVŞEKE ve KÂDE'nin kullanımının yaygın, KERABE'nin ise az olduğunu söyleyebiliriz.

Not: KÂDE, 4. bâbtan çekimlenen bir fiildir (kâde yekâdu / kidtu ekâdu)

1) أَوْشَكَ الْمُتَسَابِقُ أَنْ يَفُوزَ. كَادَ الْمُتَسَابِقُ أَنْ يَفُوزَ. كَرَبَ الْمُتَسَابِقُ أَنْ يَفُوزَ.

2) أَوْشَكَ الصَّيْفُ أَنْ يَنْتَهِيَ. كَادَ الصَّيْفُ أَنْ يَنْتَهِيَ. كَرَبَ الصَّيْفُ أَنْ يَنْتَهِيَ.

3) يُوشِكُ الْاِمْتِحَانُ أَنْ يَبْدَأَ. يَكَادُ الْاِمْتِحَانُ أَنْ يَبْدَأَ.

4) الطَّبِيبَاتُ أَوْشَكْنَ أَنْ يَنْتَهِينَ مِنْ إِجْرَاءِ الْجِرَاحَةِ لِلْمَرِيضِ.

5) الْمَرِيضُ أَوْشَكَ أَنْ يُشْفَى. الْمَرِيضُ كَادَ أَنْ يُشْفَى.

6) الْمُسَافِرُونَ أَوْشَكُوا أَنْ يَعُودُوا. الْمُسَافِرُونَ كَادُوا أَنْ يَعُودُوا. الْمُسَافِرُونَ كَادُوا يَعُودُونَ.

1) Yarışmacı, nerdeyse kazanıyordu / kazanayazdı / neredeyse kazanacaktı.

2) Yaz, nerdeyse bitti.

3) İmtihan, nerdeyse başlayacak / başlıyor.

4) Doktorlar, hastaya cerrahi operasyonu nerdeyse bitirdiler.

5) Hasta, nerdeyse iyileşti / hemen hemen iyileşti.

6) Yolcular, nerdeyse döndüler (dönmelerine az kaldı).

Evşeke fiili, müevvel mastardan oluşan fail öğesiyle de yetinebilir.

1) أَوْشَكَ أَنْ نُسَافِرَ.

2) أَوْشَكَ أَنْ يُشْفَى الْمَرِيضُ.

1) Yolculuğa çıkmamız, yaklaştı.

2) Hastanın iyileşmesi, yaklaştı (iyileşmesine az kaldı).