Tasyîr Fiilleri (bir halden başka bir hale dönüştürme) + isim cümlesi

Tasyîr Fiilleri (bir halden diğer bir hale dönüştürme)

Tasyîr fiilleri, çift nesne alan fiillerden sayılır. Bu fiillerden en sık kullanılanları SAYYARA ve CEALE fiilleridir.

Mübteda ve haber'den oluşan isim cümlesinin başına gelerek, "bir halden başka bir hale dönüştürme" bildiren fiillere TASYÎR fiilleri denir. Tasyîr, SAYYARA fiilinin mastarıdır.

صَيَّرَ	يُصَيِّرُ	تَصْيِيرٌ
Haline getirdi (bir halden başka bir hale dönüştürdü) (yani, önceden öyle değildi, sonra o hale getirdi)	Haline getirir	Dönüştürmek

Failiyle birlikte SAYYARA fiili, isim cümlesinin önüne geldiğinde mübteda öğesine BİRİNCİ MEF’ÛLÜN BİH, haber öğesine ise İKİNCİ MEF’ÛLÜN BİH denir. Mef’ûlün bih’ler ise mansûp olur. Bu durum, haber öğesinin (sayyara söz konusu olduğunda ikinci mef’ûlün), müfret olduğu örneklerde açıkça (lafzen) görülür. Fakat haber öğesi (sayyara söz konusu olduğunda ikinci mef’ûlü) müfret olmadığı hallerde, lafzen herhangi bir değişiklik yapılmaz (C türü öğeler, mebnî isim konumunda olup, mahallen irap edilir).

1) محمدٌ، فَلَّاحٌ. صَيَّرَ الْوَالِدُ محمداً فَلَّاحاً.

2) الدَّرْسُ، سَهْلٌ. صَيَّرَ الْمُدَرِّسُ الدَّرْسَ سَهْلاً.

3) صَيَّرَ الْمُدَرِّسُ الدَّرْسَ الصَّعْبَ دَرْساً سَهْلاً.

1) Muhammet, bir çiftçidir. Baba, Muhammet’i, çiftçi yaptı (çiftçi haline getirdi).

2) Ders, kolaydır. Öğretmen, dersi, kolay hale getirdi (kolaylaştırdı).

3) Öğretmen, zor dersi, kolay bir ders haline getirdi.

1) صَيَّرَ الْعِلْمُ الْعَالِمَ مُتَوَاضِعاً.

2) صَيَّرَتْ الْخَمْرُ السَّائِحَ سَكْرَانَ.

3) صَيَّرَ الْإنْسَانُ الْحِصَانَ أَلِيفاً.

4) صَيَّرَ النَّجَّارُ الْخَشَبَ كُرْسِيّاً.

1) İlim, âlimi, mütevazi (alçakgönüllü) haline getirdi (mütevazileştirdi).

2) Şarap, turisti, sarhoş hale getirdi (sarhoşlaştırdı).

3) İnsan, atı, evcil hale getirdi (evcilleştirdi).

4) Marangoz, odunu, sandalye haline getirdi.

1) الرَّجُلُ مَرِيضٌ. صَيَّرَ الْعَمَلُ الْكَثِيرُ الرَّجُلَ مَرِيضاً.

2) الطِّفْلُ يَخَافُ مِنَ الظَّلَامِ. صَيَّرَ فِيلْمُ الرُّعْبِ الطِّفْلَ يَخَافُ مِنَ الظَّلَامِ.

3) صَيَّرَنِي عَمَلِي أَنَامُ فِي الصَّبَاحِ وأَسْتَيْقِظُ فِي الْمَسَاءِ.

4) يُصَيِّرُ الْحَرَارَةُ الشَّدِيدَةُ الْمَاءَ بُخَاراً.

5) رَأْسُهُ فِي الْقَفَصِ. صَيَّرَ الطِّفْلُ رَأْسَهُ فِي الْقَفَصِ.

1) Adam, hasta. Çok çalışmak, adamı, hasta hale getirdi (hasta yaptı).

2) Çocuk, geceden korkuyor. Korku filmi, çocuğu, geceden korkar hale getirdi.

3) İşim, beni, sabah uyur ve akşam uyanır hale getirdi.

4) Aşırı sıcaklık, suyu, buhar haline getirir (buharlaştırır).

5) Kafası, kafesin içinde. Çocuk, başını, kafesin içinde olacak hale getirdi (kafesin içine soktu).

SÂRA fiilinin haberinin özellikle müfret ya da muzari fiilli fiil cümlesi türünde gelmesi, çok yaygındır. SAYYARA yerine CEALE de kullanılabilir. Hatta bu anlamda (tasyîr anlamında) CEALE’nin kullanımı çok daha yaygındır.

1) جَعَلَتْ الْحَرَارَةُ الْمَاءُ بُخَاراً.

2) جَعَلَ الزَّوَاجُ الشَّابَّ لَا يَخْرُجُ مِنَ الْبَيْتِ فِي اللَّيْلِ.

3) شَرِبَ الْمَرِيضُ الدَّوَاءَ وَجَعَلَ الدَّوَاءُ الْمَرِيضَ يَشْعُرُ بالرَّاَحَةِ.

4) يَجْعَلُ الْبَرْدُ الشَّدِيدُ الْمِيَاهَ جَامِدَةً.

1) Sıcaklık, suyu buhar haline getirdi (buharlaştırdı).

2) Evlilik, genci, gece evden çıkmaz hale getirdi.

3) Hasta, ilacı içti ve ilaç, hastayı, rahat hisseder hale getirdi (rahatlattı).

4) Şiddetli soğuk, suları, donmuş hale getirdi (dondurdu).

NOT: Şu fiiller de SAYYARA gibi tasyîr anlamında isim cümlesinin önüne getirilebilir. Fakat onların kullanımları, CEALE ve SAYYARA kadar değildir.

Sayyara gibi kullanılabilen fiiller: اِتَّخَذَ ـ تَخِذَ ـ رَدَّ ـ تَرَكَ ـ وَهَبَ