işaret zamirleri ve kullanimlari

işaret zamirleri ve kullanımları

Şahıs zamirlerden sonra öğrenilmesi gereken kelime türlerindendir. Aşağıdaki tabloda en yaygın işaret zamirlerini Türkçe anlamları ile birlikte görmek mümkündür.

Müzekker için			Müennes için
Tekil	İkil	Çoğul	Tekil	İkil	Çoğul
هَذَا Bu	هَذَانِ Bunlar (bu ikisi)	هَؤُلاءِ Bunlar	هَذِهِ Bu	هَاتَانِ Bunlar (bu ikisi)	هَؤُلاءِ Bunlar
ذَلِكَ Şu	ذَانِكَ Şunlar (şu ikisi)	أُولَئِكَ Şunlar	تِلْكَ Şu	تَانِكَ Şunlar (şu ikisi)	أُولَئِكَ Şunlar

işaret zamirlerinin iki temel kullanımı vardır.
(1) Tek başına kullanım: Tek başına tek bir öğeye karşılık gelir. Bu öğe, mübteda, haber, fail ya da mef'ûlün bih olabilir (kısaca, özne, nesne ve yüklem olarak kullanılabilir).

1) هَذَا طَبِيبٌ. أَمَّا هَذِهِ فَمُمَرِّضَةٌ.

2) الطَّالِبُ الْمِثَالِيُّ هُوَ هَذَا.

3) جَاءَ هَذَا مِنْ إزْمِير.

4) رَأَيْتُ هَذَا مِنْ قَبْلُ.

5) مِنْ أَيْنَ أَخَذْتَ هَذَا؟

1) Bu, bir doktordur. Bu ise bir hemşire.

2) Örnek öğrenci (işte) budur.

3) Bu, İzmir'den geldi.

4) Bunu, daha önce gördüm.

5) Bunu, nereden aldın?

(2) Çift başına kullanım: Başka bir kelimeyle birlikte KELİME GRUBU oluşturur ve elde edilen kelime grubu, TEK BİR ÖĞEye karşılık gelir.
(a) Sıfat tamlamasında sıfat olarak kullanılabilir:
İşaret zamirleri marife isimler olduğundan, marife bir isimden sonra sıfat olarak gelebilir. Elde edilen bütün, belirtili sıfat tamlamasıdır. İşaret zamirleri marife olduğundan, belirtisiz sıfat tamlamasında işaret zamiri kullanılamaz.

1) الطَّالِبُ هَذَا، ذَكِيٌّ.

2) الطَّالِبَةُ هَذِهِ، ذَكِيَّةٌ.

3) السَّيَّارَاتُ هَذِهِ، حَدِيثَةٌ.

4) الطُّلَّابُ هَؤُلَاءِ، إزْمِيرِيُّونَ.

5) الْمُمَرِّضَاتُ هَؤُلَاءِ، مَاهِرَاتٌ.

6) مُحَمَّدٌ هَذَا، طَالِبٌ. أَمَّا مُحَمَّدٌ هَذَا فَطَبِيبٌ.

7) عَائشَةُ هَذِهِ طَالِبَةٌ. أَمَّا عَائِشَةُ هَذِهِ فَطَبِيبَةٌ.

1) Bu öğrenci, zekidir.
2) Bu öğrenci, zekidir.
3) Bu otomobiller, moderndir.
4) Bu öğrenciler, İzmirlidir.
5) Bu hemşireler, beceriklidir.
6) Bu Muhammet, bir öğrencidir. Bu Muhammet ise doktordur.
7) Bu Ayşe, bir öğrencidir. Bu Ayşe ise doktordur.

(b) Bedel grubunda mübdel minh olarak kullanılabilir:
İşaret zamirleri, EL takılı bir ismin başına getirilmek suretiyle Türkçe çevirisi (anlamı) açısından Sıfat Tamlamasından farklı olmasa da söz dizimi ve teknik ayrım açısından farklı bir terkip elde edilebilir. Sıfat tamlamasında sıfat, mevsufun (nitelenen ismin) önüne geçemeyeceğinden, işaret zamiri, EL takılı bir isimden önce geldiğinde elde edilen terkibe/bütüne bedel grubu denir.

1) هَذَا الطَّالِبُ، ذَكِيٌّ.

2) هَذِهِ الطَّالِبَةُ، ذَكِيَّةٌ.

3) هَذِهِ السَّيَّارَاتُ، حَدِيثَةٌ.

4) هَؤُلَاءِ الطُّلَّابُ، إزْمِيرِيُّونَ.

5) هَؤُلَاءِ الْمُمَرِّضَاتُ، مَاهِرَاتٌ.

1) Bu öğrenci, zekidir.

2) Bu öğrenci, zekidir.

3) Bu otomobiller, moderndir.

4) Bu öğrenciler, İzmirlidir.

5) Bu hemşireler, beceriklidir.

NOT: Örneklerden de anlaşılacağı üzere Türkçede işaret zamiri sadece sıfat olarak kullanılsa da Arapçada hem sıfat hem de mübdel minh olarak kullanılabilir. Dolayısıyla işaret zamirinin her iki kullanımı da Türkçeye sıfat tamlaması şeklinde tercüme edilecektir.

NOT: Bedel grubunda (diğer bir ifadeyle işaret zamirini işaret ettiğimiz isimden önce kullanmak istediğimizde) kendisine işaret edilen isim, EL takılı olmak zorundadır. Aksi halde işaret zamirinin bedel grubunda kullanımı söz konusu olamaz. Dolayısıyla "Bu Muhammet, bir öğrencidir" cümlesinde geçen "Bu Muhammet" terkibini (ki öznedir) Arapçada bedel grubu olarak ifade etmek imkansızdır. Çünkü işaret isminden sonra Muhammet sözcüğünü getirdiğimizde, kelime grubu değil cümle kurmuş oluruz.

هَذَا ، مُحَمَّدٌ.

Bu, Muhammet'tir.

(c) İsim tamlamasında muzafun ileyh olarak kullanılabilir:

Terkip (kelime grubu) kurmak amacıyla özel isim olmayan ya da El takılı olmayan bir isimden sonra işaret zamiri getirilerek isim tamlaması elde edilebilir. (Bunun kitabı, Şunun defteri... gibi)

(d) İstenirse karmaşık bir terkibin kuruluşunda da işaret zamirlerinden istifade edilebilir (bu öğrencinin kitabı / öğrencinin bu kitabı / bunun yeni kitabı).

1) كِتَابُ هَذَا الرَّجُلِ، جَدِيدٌ.

2) كِتَابُ هَذِهِ الطَّالِبَةِ، قَدِيمٌ.

3) مَجَلَّةُ الرَّجُلِ هَذِهِ، عَرَبِيَّةٌ.

4) كِتَابُ الطَّالِبَةِ هَذَا، رَخِيصٌ.

5) عَمُّ عَائِشَة هَذَا، طَبِيبٌ.

6) عَمَّةُ مُحَمَّدٍ هَذِهِ، مُمَرِّضَةٌ.

7) هَذَا الرَّجُلُ الطَّوِيلُ أَخِي.

8) هَذِهِ الْمَرْأَةُ الطَّوِيلَةُ أُخْتِي.

9) لَوْنُ قَمِيصِ هَذَا، أَبْيَضُ.

10) لَوْنُ قَمِيصِ هَذِهِ، أَبْيَضُ.

11) لَوْنُ قَمِيصِ هَذَا الرَّجُلِ الطَّوِيلِ أَبْيَضُ.

12) لَوْنُ عَيْنِ ذَلِكَ السَّائِحِ الْأمْرِيكِيِّ، أَزْرَقُ.

1) Bu adamın kitabı, yenidir.

2) Bu (byn) öğrencinin kitabı, eskidir.

3) Adamın bu dergisi, Arapçadır.

4) Öğrencinin bu kitabı, ucuzdur.

5) Ayşe'nin bu amcası, doktordur.

6) Muhammet'in bu halası, hemşiredir.

7) Bu uzun adam, kardeşim.

8) Bu uzun kadın, kız kardeşim.

9) Bunun gömleğinin rengi, beyazdır.

10) Bunun (byn) gömleğinin rengi, beyazdır.

11) Bu uzun adamın gömleğinin rengi, beyazdır.

12) Şu Amerikalı turistin göz rengi, mavidir.

.......