ev+len+dir+mek
evlendim / evlendin / evlendi / evlendik / evlendiniz / evlendiler
evlendirildim / evlendirildin ...
oğlunu evlendirmesi
oğlunun evlendirilmesi
ev+li / ev+li+ler
evli adamlar, evlilik, evlilik sorunları
ev+cil, ev+sel
evcil hayvanlar / evsel atıklar
kitap+lık+lar
kap+lık, kapla+t+mak / kap+la+mak, kap+lan+mak
Kitabımı kapladım. Kitabım, kaplı.
Kitabımı, anneme kaplattım.
naylonla kaplanmış çimentolar
Not: Türkçede yapım ekleri sayesinde isimden isim, fiilden fiil, isimden fiil ve fiilden isim türetilebilmektedir. Çekim ekleri ile ise bir isim çoğul yapılır, bir fiil ise zamirlere göre çekimlenir.
ARP 1) Arapça, müştak (türemeli) ve vezinli bir dildir. Bir kökten yeni bir sözcük türetmek için kök harfler, çeşitli kalıplara konulur. Daha sonra, elde edilen yeni kelime isimse, ikil ve çoğul yapılabilir. Fiilse zamirlere göre çekimlenir. ÖRNEK:
كتب kök harflerinden çeşitli kalıplarda türetilen farklı kelimeler (isim ve fiiller)
كَتَبَ
|
كَتَبَا
|
كَتَبُوا
|
كَتَبْتُ
|
كَتَبْنَا
|
كَتَبْنَ
|
كَاتِبٌ
|
كِتَابٌ
|
كِتَابَةٌ
|
مَكْتُوبٌ
|
مَكْتَبٌ
|
مَكْتَبَةٌ
|
كَاتِبَانِ
|
كَاتِبُونَ
|
كُتُبٌ
|
مَكْتُوبَاتٌ
|
كُتَّابٌ
|
كَتَبَةٌ
|
أَكْتَبَ
|
اِكْتَتَبَ
|
اِنْكَتَبَ
|
كَتَّبَ
|
تَكتَّبَ
|
كَاتَبَ
|
تَكَاتَبَ
|
اِسْتَكْتَبَ
|
كُوَيْتِب
|
كُتُبِيٌّ
|
كِتَابِيٌّ
|
كُتَيِّب
|
يَكْتُبُ
|
أَكْتُبُ
|
يُكَاتِبُ
|
كِتَابُهُ
|
كُتِبُوا
|
..............
|
علم kök harflerinden çeşitli kalıplarda türetilen farklı kelimeler (isim ve fiiller):
عَلِمَ
|
أَعْلَمَ
|
عَلَّمَ
|
تَعَلَّمَ
|
اِسْتَعْلَمَ
|
تَعَالَـمَ
|
عَوْلَـمَ
|
تَعَوْلَـمَ
|
إِعْلَامِيٌّ
|
اِسْتِعْلَامَاتٌ
|
تَعْلِيمٌ
|
تَعْلِيمَات
|
عَالَـمٌ
|
عَالِـمٌ
|
عَالَمِيٌّ
|
عَالَمِيَّةٌ
|
عَلَامَةٌ
|
عَلَّامٌ
|
عَلَّامَةٌ
|
عَلَـمٌ
|
عَلْمَانِـيٌّ
|
عَلْمَانِيَّةٌ
|
عِلْمٌ
|
عُلَمَاءُ
|
مُعَلِّمٌ
|
مَعْلَمٌ
|
مَعَالِـم ٌ
|
مَعْلَومَاتٌ
|
عُلُومٌ
|
أَعْلَامٌ
|
عُلِمَ
|
عُلِّمَ
|
عَلِيمٌ
|
عالِمَةٌ
|
عَالِـمَاتٌ
|
..............
|
TR 2) Türkçe, eklemeli bir dildir. Bir isim ya da kelime grubu (sözöbeği), cümle içindeki yerini göstermek için ya yalın halde kullanılır ya da sonuna çeşitli ekler alır (ismin halleri).
ÖRNEK:kitap (yalın hali), kitabı (-ı hali/nesne hali), kitaba (yönelme hali), kitapta (bulunma hali), kitaptan (uzaklaşma hali)
Kitap, eskidir.
الْكِتَابُ قَدِيمٌ.
Kitabı okudum.
قَرَأْتُ الْكِتَابَ.
Kitaba baktım.
نَظَرْتُ إِلَى الْكِتَابِ.
Kitapta faydalı bilgiler buldum.
وَجَدْتُ مَعْلُوَمَاتٍ مُفِيدَةَ في الْكِتَابِ.
Kitaptan çok istifade ettim.
اِسْتَفَدْتُ مِنَ الْكِتَابِ كَثِيراً.
ARP 2) Arapça murap bir dildir. Yukardaki cümlelerin tercümesine bakıldığında kelimelerin, birlikte kullanıldığı edata ya da öğe değerine göre farklı harekelerle bittiği görülebilir.
TR 3) Türkçede isimlerin yapısal anlamları, Arapçadakine kıyasla daha dar ve daha belirsizdir.
a) Türkçede isimlerin belirlilik düzeyi, çoğu kere kesin ve belirgin değildir.
b) Türkçede az sayıdaki sözcükler dışında isimlerin eril (müzekker) ya da dişil (müennes) oluşu kesin ve belirgin değildir.
c) Türkçede isimler ya tekildir ya da çoğuldur. İkillik özelliği, Türkçede bulunmaz. Bir ismin, ikil (müsenna) olduğunu belirtmek için, "iki" sözcüğü kullanılır.
ARP 3) Arapçada isimlerin yapısal anlamları, az sayıdaki istisnaları dikkate alınmazsa, net ve belirgindir.
a) isimler ya müzekkerdir ya da müennestir.
b) isimler ya nekradır ya da marifedir.
c) isimler ya müfrettir ya müsennadır ya da cem'idir...
TR 4) Türkçe öğelerin sıralanması
Türkçe bir cümlede öğelerin sıralaması -genellikle- "özne+nesne+yüklem" şeklindedir. Diğer bir ifadeyle özne cümlenin en başında, yüklem en sonunda, diğer tamamlayıcı öğeler ise ikisinin arasındadır. Cümlenin isim ya da fiil cümlesi olması, Türkçe cümlenin sözdizimiyle ilgili değildir.
1) Öğrenci, çalışkandır. (isim cümlesi: özne + yüklem)
2) Öğrenci, rızkı için, her gün, bir lokantada çalışıyor. (fiil cümlesi: özne+ ...+ yüklem).
ARP 4) Arapça öğelerin sıralanması
Arapça cümlenin isim ya da fiil cümlesi oluşu, sözdizimini direkt olarak etkiler.
Arapça isim cümlesinin öğeleri ve yaygın sözdizimi şu şekildedir:
Mübteda+haber.
1) الطَّالِبُ مُجْتَهِدٌ.
"Fiil+ merfu isim (fail..) + mefulbih + diğer tamamlayıcı öğeler"
2) يَعْمَلُ الطَّالِبُ لِرِزْقِهِ فِي مَطْعَمٍ كُلَّ يَوْمٍ.
Not: Türkçe fiil cümlesi, Arapçaya hem isim cümlesi (a) hem de fiil cümlesi olarak tercüme edilebilir. Türkçe fiil cümlesini Arapçaya tercüme edebilmek için özne ve yüklemi belirlemek yeterlidir. Örneğin, "Öğrenci (özne), dersi (nesne) yazıyor (yüklem).
a) Yukarıdaki cümleyi Arapça isim cümlesi olarak tercüme edeceksek, önce özne, sonra yüklem, sonra da fiilin tamamlayıcı öğeleri getirilir.
الطَّالِبُ يَكْتُبُ الدَّرْسَ.
b) Yukarıdaki cümleyi Arapça fiil cümlesi olarak tercüme edeceksek, önce yüklem (fiil), sonra da özne (fâil) getirilir ve peşinden, fiilin tamamlayıcı öğeleri sıralanır.
يَكْتُبُ الطَّالِبُ الدَّرْسَ.
ÖZET: Türkçe cümle öğelerine baktığımızda, cümlenin başına ÖZNEyi, cümlenin sonuna ise YÜKLEMi getirdiğimizi görürüz. Tamamlayıcı öğeler ise özne ile yüklemin arasına sıkıştırılır.Arapça cümle öğelerine baktığımızda isim cümlesinde MÜBTEDA (özne) başta, HABER (yüklem) ise sonrasında gelir. Arapça fiil cümlesinde ise FİİL (yüklem) başta, peşinden FAİL (özne) getirilir. Daha sonra ise diğer tamamlayıcı öğeler sıralanır.
Yukarıdaki açıklamalar, hem Türkçe hem de Arapça için yaygın olan kullanımdır. Her iki dilde de farklı yapılarla karşılaşmaz mümkündür.
DİKKAT:
Arapçada isimlerin yapısal anlamlarından olan müzekkerlik/müenneslik ve tesniye (ikillik), Türkçede bulunmadığı için, örneğin "Ben, öğrenciyim." cümlesi, Arapçaya iki farklı şekilde tercüme edilir.
1) محمد : أَنَا طَالِبٌ.
2) زينب : أنا طَالِبَةٌ.
1) Muhammet: Ben, öğrenciyim.2) Zeynep: Ben, öğrenciyim.
"Biz, öğrenciyiz." cümlesi ise Arapçaya dört farklı şekilde tercüme edilecektir.
1) محمد وحسن : نَحْنُ طَالِبَانِ.
2) زينب ومريم : نحنُ طالِبَتَانِ.
3) محمد وحسن وعليّ: نَحْنُ طُلَّابٌ.
4) زينب ومريم وعائشة : نَحْنُ طَالِبَاتٌ.
1) Muhammet ve Hasan: Biz, öğrenciyiz.2) Zeynep ve Meryem: Biz, öğrenciyiz.
3) Muhammet, Hasan ve Ali: Biz, öğrenciyiz.
4) Zeynep, Meryem ve Ayşe: Biz, öğrenciyiz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder