27 Aralık 2015 Pazar

farklı isim türleri ve isimlerin yapisal anlamlari

İsim, belli bir kavrama ve dolayısıyla da bir cümle öğesine karşılık gelebilen bir kelime türüdür. Cümlenin en temel malzemesidir. Çünkü her cümle, kesinlikle bir isim içermelidir. Nitekim yargı bildiren bir cümlenin öznesi (müsnedileyh'i) ya isim ya da isim türünden bir kelime grubu olmalıdır. Öte yandan isimler, yeni bir kavram elde etmek üzere oluşturulacak bir kelime grubunun kuruluşunda da temel elemandır.
İsimler, çok farklı anlam ve yapıdaki kelimelerin genel bir adıdır; diğer bir ifadeyle isimler, içinde birçok elemanı olan bir kümenin adıdır.
İsim kümesinin içinde harf ve fiil dışındaki tüm kelime türleri bulunur:
1) zaman isimleri (gündüz, sabah, gün batımı, saat, hafta, yüzyıl...)
2) mekan isimleri (dağ, ev, köy, Sivas, Türkiye...)
3) şahıs zamirleri (ben, sen, o...)
4) işaret zamirleri (bu, şu, o...)
5) mastar (yazmak, yazış, yazma...)
6) malum fiilin sıfat ismi (ism-i fail: yazmak-yazan, kırmak-kıran... / sıfat-ı müşebbehe: güzel olmak-güzel, hastalanmak-hasta...)
7) meçhul fiilin sıfat ismi (ism-i mef'ûl: yazılmak-yazılan, kırılmak-kırılan...)
8) meslek isimleri (öğretmenlik, doktorluk, bakanlık...)
9) meslek sahipleri (öğretmen, doktor, bakan...)
10) alet isimleri (kalem, buzdolabı, kulaklık, ...)
11) zarf isimler (yanında, beraberinde, altında ...)
12) ..........
Bir dili öğrenirken, bir ismin hangi türden bir isim olduğunun bilinmesi gerekir.

Hangi türden olursa olsun Arapça bir ismin, sözlük anlamı dışında temel 4 yapısal anlamı bulunur.
1) Türü: eril (müzekker) x dişil (müennes). Arapçada asıl olan bir ismin müzekker olmasıdır. Bir ismin müennes olduğuna dair bir alamet ya da delil yoksa, onun müzekker olduğuna hükmedilir.
2) Tayîn yönü (belirlilik düzeyi): belirsiz (nekra) x belirli (marife). Arapçada asıl olan bir ismin nekra olmasıdır. Bir ismin marife olduğuna dair bir alamet ya da delil yoksa, onun nekra olduğuna hükmedilir.
3) Adedi (sayı değeri): tekil (müfret), ikil (müsennâ), çoğul (cem'). Arapçada asıl olan bir ismin müfret olmasıdır. Bir ismin müsennâ ya da cem' olduğuna dair bir alamet ya da delil yoksa, onun müfret olduğuna hükmedilir.
4) Son sesinin değişmesi: son sesi değişebilen (murab) x son sesi değişmeyen (mebnî). Arapçada asıl olan bir ismin son sesinin değişmesidir. Bir ismin son sesinin değişmediğine (mebnî olduğuna) dair bir alamet ya da delil yoksa, onun murab olduğuna hükmedilir.
Bir ismi cümle içine koyarken, bu dört yapısal anlamdan hangi özelliklere sahip olduğu bilinmelidir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder